Bất cứ quốc gia nào trên thế giới, dù theo thể chế nào, đều có quốc kỳ, quốc huy, quốc ca và quốc thiều.
1. Giải nghĩa về Quốc Thiều và Quốc ca theo Hiến pháp.
Căn cứ:
-Tại Điều 3 Chương I Hiến pháp nước Việt Nam dân chủ cộng hòa thông qua ngày 9 tháng 11 năm 1946. Quy định Quốc ca là bài “Tiến quân ca”.
– Điều 143 Chương XI Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1992 quy định cụ thể: Quốc ca Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhạc và lời của bài “Tiến quân ca”.
Khái niệm:
– Quốc ca nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm cả nhạc và lời của bài “Tiến quân ca”.
– Quốc thiều là nhạc của bài “Tiến quân ca” (Quốc ca).
Sử dụng Quốc ca, Quốc thiều:
Quốc ca:
Được sử dụng trong các buổi lễ chào cờ tại các công sở nhà nước, trường học, các nghi lễ sinh hoạt chính trị của đất nước, các đoàn thể, các lễ hội quốc gia, các sự kiện thể thao cấp Nhà nước và Quốc tế…
Quốc thiều:
Được sử dụng trong các buổi lễ thượng cờ, lễ đón các nguyên thủ quốc gia, các nghi lễ cấp Nhà nước…
Đọc thêm: Lễ Thượng cờ – Niềm tự hào của dân tộc Việt Nam
2. Hoàn cảnh ra đời và những câu chuyện ít người biết về Quốc ca và Quốc thiều.
Quốc thiều đầu tiên được ghi nhận của Việt Nam là bài Đăng đàn cung, được sử dụng từ thời Gia Long đến suốt thời nhà Nguyễn. Hiện tại vẫn chưa rõ tác giả. Tuy nhiên, Đăng đàn cung chỉ tấu dụng riêng cho hoàng đế trong những dịp đặc biệt, vì vậy chỉ được xem là quốc thiều không chính thức. Mãi đến năm 1932, phần lời dành cho quốc thiều được hoàng thân Ưng Thiều soạn ra và Đăng đàn cung được sử dụng như một quốc ca không chính thức. Khi Đế quốc Việt Nam thành lập, Chính phủ Trần Trọng Kim vẫn tiếp tục sử dụng bài Đăng đàn cung làm quốc thiều và có ý định soạn lời mới để thành quốc ca chính thức nhưng chưa kịp thực hiện thì chính phủ đã sụp đổ. Ngày nay, bài Đăng đàn cung chỉ còn sử dụng như một bài diễn tấu âm nhạc truyền thống.
Ngay khi vừa thành lập, chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã chọn bài Tiến quân ca, do nhạc sĩ Văn Cao sáng tác, làm quốc ca. Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam kế tục vẫn tiếp tục sử dụng bài Tiến quân ca làm quốc ca. Do đó, phần nhạc được sử dụng làm quốc thiều từ năm 1945 cho đến tận ngày nay.
Quốc ca Việt Nam là bài “Tiến quân ca” do Nhạc sĩ Văn Cao sáng tác, với những giai điệu thiêng liêng, hào hùng. Bài hát ra đời gắn với những ký ức Việt Nam thời kỳ tiền khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám cùng những kỷ niệm khó quên của tác giả.
Theo lời kể lại vào năm 1976 của tác giả về hoàn cảnh ra đời của bài Quốc ca, đó là vào những ngày mùa đông năm 1944, khi cuộc đấu tranh cách mạng của dân tộc đang sục sôi khí thế. Văn Cao gặp Vũ Quý, là một cán bộ Việt Minh, cũng là một người vẫn theo dõi những hoạt động nghệ thuật của Văn Cao. Ông Vũ Quý hỏi như đề nghị Văn Cao thoát ly hoạt động cách mạng và giao nhiệm vụ đầu tiên cho Văn Cao là sáng tác một bài hát cho quân đội cách mạng.
Văn Cao lúc ấy, chưa biết đến chiến khu, chỉ biết những con đường Phố Ga, đường Hàng Bông, đường Bờ Hồ (Hà Nội) theo thói quen đi và cũng chưa gặp các chiến sĩ quân đội cách mạng trong khóa quân chính đầu tiên và không biết họ hát như thế nào… tác giả “đang nghĩ cách viết một bài hát thật giản dị cho họ có thể hát được…”.
Ông đã trăn trở, tìm kiếm những âm thanh, hình ảnh trong buổi chiều đi dọc các con phố Hà Nội… và ông đã viết được những nét nhạc đầu tiên của bài “Tiến quân ca”. Ông đã chỉnh sửa và hoàn thiện bài hát nhiều ngày sau đó tại căn gác số 45 Nguyễn Thượng Hiền, Hà Nội trong những ngày đông ảm đạm, đói, rét, khổ cực.
Văn Cao nhớ lại, khi bài hát viết xong, ông Vũ Quý rất hài lòng. Để viết bài hát này, Văn Cao lấy cảm hứng từ nỗi thống khổ của đồng bào chết đói mà ông đã nhìn thấy trên khắp các phố phường Hà Nội, ông hình dung ra những người lính cách mạng, tuy ông chưa từng gặp, nhưng những hành động dũng cảm của họ, ông đã biết qua những bài viết đăng trên các tờ báo bí mật.
“Tiến quân ca” ra đời là một bài ca cách mạng, với âm hưởng hào hùng, thôi thúc, cổ vũ tinh thần, nhiệt huyết lòng yêu nước của bộ đội, nhân dân cùng nhau đấu tranh giành độc lập dân tộc.
“Tiến quân ca” trở thành bài hát chính thức của Mặt trận Việt Minh. Trong một bài báo, ông Trần Huy Liệu cho biết: Tháng 8/1945, Quốc dân Đại hội Tân Trào (ở Tuyên Quang) nhóm họp bàn về kế hoạch Tổng khởi nghĩa trong toàn quốc và chọn mẫu Quốc kỳ, Quốc huy và Quốc ca khi Việt Nam độc lập. Nhạc sĩ, nhà văn Nguyễn Đình Thi được giao nhiệm vụ tham khảo ý kiến của các đại biểu để lựa chọn một số bài hát đặc sắc trình lên lãnh tụ Hồ Chí Minh và Quốc dân Đại hội, quyết định chọn làm Quốc ca. Ba bài hát được trình lên: Cùng nhau đi hồng binh của nhạc sĩ Đinh Nhu; Diệt phát xít của Nguyễn Đình Thi và Tiến quân ca của Văn Cao. Ngày 18/8/1945, ngày cuối cùng của Quốc dân Đại hội Tân Trào đã quyết định lấy bài “Tiến quân ca” làm Quốc ca. Vì Tiến quân ca thể hiện được ý chí, khát vọng dân tộc, hợp cảnh, hợp thời, vừa ngắn gọn, dễ thuộc lời, dễ phổ cập mà giai điệu rất hùng tráng.
Một số tư liệu còn ghi rằng: tại một cuộc mít tinh do Tổng hội công chức của Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim tổ chức trước Nhà hát Lớn Hà Nội chiều 17/8/1945, treo cờ triều đình nhà Nguyễn (cờ quẻ ly) và hát bài Đăng đàn cung, đã bị các hội viên Việt Minh chiếm diễn đàn, hạ cờ quẻ ly, đồng thời treo cờ đỏ sao vàng to lớn chiếm gần hết mặt tiền nhà Hát Lớn và bài Tiến quân ca cùng bài Diệt phát xít vang lên làm rung động hàng triệu triệu trái tim dân Việt.
Ngày 19/8/1945, một cuộc mít tinh lớn tại Quảng trường Nhà hát Lớn, do Việt Minh tổ chức, dàn đồng ca của Thiếu nhi Tiền phong Hà Nội đã hát bài Tiến quân ca, chào lá cờ đỏ sao vàng.
Cách mạng tháng Tám thành công, ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước VNDCCH, dưới sự chỉ huy của Nhạc trưởng Đinh Ngọc Liên, Tiến quân ca được dàn nhạc Giải phóng quân cử hành trọng thể, hàng triệu người hát vang lời ca theo tiếng nhạc hành khúc hùng tráng, sôi động.
Sau ngày nước VNDCCH được thành lập, ngày 8/11/1946 Quốc hội khóa I đã chính thức quyết định chọn Tiến quân ca làm Quốc ca của nước VNDCCH (nay CHXHCN Việt Nam). Trong bản Hiến pháp đầu tiên của nước VNDCCH năm 1946, tại Điều 3 ghi rõ: Quốc ca Việt Nam là bài Tiến quân ca.
Sinh thời Nhạc sĩ Văn Cao tâm sự rằng, ông được nghe một Việt kiều ở Pháp kể lại đầy tự hào, khi nghe ban nhạc quân đội Pháp chơi bản Tiến quân ca, lúc Chủ tịch Hồ Chí Minh bước xuống sân bay quốc tế Paris, sang thăm nước Pháp, theo lời mời chính thức của Chính phủ Cộng hòa Pháp.
Bản Tiến quân ca không chỉ là một bản nhạc hay, so với nhiều bài quốc ca của các nước khác, mà nó còn đầy đủ giá trị tiêu biểu, vì nó đã gắn bó tình cảm với nhiều thế hệ nối tiếp nhau, trải qua nhiều chặng đường gian nan và vinh quang của lịch sử dân tộc Việt Nam. Bản Tiến quân ca ra đời trong hoàn cảnh hết sức đặc biệt với cá nhân tác giả và dân tộc Việt Nam.
Nhiều năm trôi qua, bài hát trở thành hành khúc cùng nhân dân, trong suốt những năm tháng đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc, xây dựng Tổ quốc Việt Nam XHCN và là niềm tự hào của nhân dân ta.
3. Một số chỉnh sửa so với bản nhạc gốc.
Năm 1955, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội Khóa I, đã quyết định giữ nguyên Tiến quân ca là Quốc ca Việt Nam và chỉ sửa đôi chút về lời của Quốc ca, cụ thể câu đầu tiên trong bản đầu của Tiến quân ca: “Đoàn quân Việt Minh đi”, sửa thành “Đoàn quân Việt Nam đi”. Theo gợi ý của đại biểu Quốc hội Khóa I, tác giả Văn Cao đã sửa câu: “Thề phanh thây uống máu quân thù” thành “Đường vinh quang xây xác quân thù”. Câu cuối cùng: “Tiến lên ! Cùng thét lên ! Chí trai là nơi đầy ước nguyện”, được Văn Cao sửa: “Tiến lên! Cùng thét lên! Núi sông Việt Nam ta vững bền”, nhưng khi xuất bản thành Quốc ca, ban biên tập (được sự đồng ý của tác giả) đã sửa thành: “Tiến lên! Cùng thét lên! Nước non Việt Nam ta vững bền”. Về nhạc cũng có sửa đổi, chẳng hạn bài “Tiến quân ca” trước khi cử hành trong lễ chào cờ ngày Bác Hồ đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập sáng ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, đã được tác giả cùng các nhạc sỹ Nguyễn Hữu Hiếu, Đinh Ngọc Liên, Ban nhạc đã sửa 2 chỗ để tiết tấu của bản nhạc khỏe và hùng tráng hơn.
Tại Khoản 3, Điều 13 Hiến pháp năm 2013, tiếp tục quyết định: “Quốc ca nước CHXHCNVN là nhạc và lời của Tiến quân ca”.
Theo đánh giá của công luận thế giới ưu điểm nổi trội nhất của Tiến quân ca (Quốc ca Việt Nam) là chất mạnh mẽ, oai hùng của nhạc. Tháng 4/2011, trang cracked.com, trang thông tin điện tử về kiến thức có uy tín của Hoa Kỳ, thu hút hàng trăm triệu người xem trên toàn cầu, đã thực hiện khảo sát qua bạn đọc đã thống nhất bình chọn Quốc ca Việt Nam là bài Quốc ca hùng tráng nhất thế giới, xếp thứ nhất trong 6 quốc gia top đầu.
Nhiều năm trôi qua, bài hát trở thành hành khúc, đồng hành cùng nhân dân Việt Nam trong suốt những năm tháng đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc, xây dựng Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa và là niềm tự hào của nhân dân Việt Nam.
Xem thêm các video hay của Xin Chào Việt Nam tại đây
Comments are closed.